Chảy máu mũi ở trẻ em: Nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa

Chảy máu mũi, hay còn gọi là chảy máu cam, là tình trạng máu chảy ra từ các mạch máu nhỏ trong niêm mạc mũi. Hiện tượng này xảy ra ở mọi độ tuổi nhưng phổ biến hơn cả là ở trẻ em, đặc biệt trong độ tuổi từ 2 đến 10 tuổi. Tuy phần lớn các ca chảy máu mũi đều không nguy hiểm và có thể tự xử lý tại nhà, nhưng nếu xảy ra thường xuyên, kéo dài hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường, thì đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần được lưu tâm.

Vậy chảy máu mũi ở trẻ em xuất phát từ nguyên nhân nào? Làm thế nào để xử lý đúng cách và phòng ngừa hiệu quả tình trạng này? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết cho các bậc cha mẹ và người chăm sóc trẻ.

Nguyên nhân gây chảy máu mũi ở trẻ em

1. Niêm mạc mũi mỏng, dễ bị tổn thương

Niêm mạc mũi của trẻ nhỏ có rất nhiều mạch máu nhỏ nằm sát bề mặt, dễ bị tổn thương chỉ bởi những hành động như ngoáy mũi, xì mũi quá mạnh hoặc va đập trong lúc vui chơi. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất dẫn đến chảy máu mũi ở trẻ.

2. Không khí khô và thay đổi thời tiết

Không khí hanh khô vào mùa đông hoặc điều hòa bật ở nhiệt độ thấp liên tục khiến niêm mạc mũi bị khô, nứt nẻ. Khi đó, các mạch máu trong mũi trở nên giòn và dễ vỡ hơn. Tương tự, thời tiết nóng nực cũng khiến mạch máu giãn nở, làm tăng nguy cơ chảy máu cam.

3. Viêm nhiễm đường hô hấp trên

Các bệnh lý như viêm mũi, viêm xoang, cảm lạnh khiến niêm mạc mũi bị viêm và phù nề. Trẻ bị viêm mũi thường hay xì mũi mạnh, hắt hơi liên tục – những hành động có thể làm rách mạch máu trong niêm mạc và gây chảy máu.

4. Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng

Vitamin C, vitamin K và canxi là những dưỡng chất cần thiết giúp tăng cường sức bền của thành mạch máu và hỗ trợ quá trình đông máu. Trẻ em thiếu các vitamin này sẽ dễ bị chảy máu mũi hơn bình thường, dù chỉ với tác động nhỏ.

5. Các bệnh lý rối loạn đông máu hoặc bệnh nặng hơn

Một số bệnh lý như hemophilia, xuất huyết giảm tiểu cầu, rối loạn đông máu bẩm sinh hay sốt xuất huyết có thể gây chảy máu mũi kéo dài và khó kiểm soát. Trong những trường hợp hiếm, khối u lành tính hoặc ác tính vùng mũi cũng có thể là nguyên nhân.

Cách xử lý đúng khi trẻ bị chảy máu mũi

1. Giữ bình tĩnh và trấn an trẻ

Điều đầu tiên cha mẹ cần làm là giữ bình tĩnh và trấn an trẻ. Giúp trẻ ngồi yên, không hoảng sợ, vì căng thẳng sẽ khiến nhịp tim tăng và máu chảy nhiều hơn.

2. Cho trẻ ngồi thẳng, đầu hơi cúi về phía trước

Giữ cho trẻ ngồi thẳng người và hơi cúi đầu về phía trước để máu chảy ra ngoài thay vì chảy ngược xuống họng. Tuyệt đối không để trẻ ngửa đầu ra sau, vì có thể khiến máu chảy vào họng gây nôn, sặc hoặc khó thở.

3. Bóp nhẹ cánh mũi

Dùng ngón tay cái và ngón trỏ bóp nhẹ phần mềm của cánh mũi bên chảy máu. Duy trì lực ép trong vòng 5–10 phút liên tục. Không nên thả tay ra kiểm tra quá sớm, vì có thể khiến máu chảy lại.

4. Chườm lạnh

Có thể dùng khăn sạch thấm nước lạnh hoặc bọc đá rồi đặt nhẹ lên sống mũi để giúp co mạch và làm máu ngừng chảy nhanh hơn. Không đặt đá lạnh trực tiếp lên da.

5. Theo dõi sau khi máu ngừng chảy

Sau khi máu đã ngừng chảy, không để trẻ hỉ mũi hoặc ngoáy mũi ngay lập tức. Nên để trẻ nghỉ ngơi, uống một ít nước ấm. Có thể nhỏ nước muối sinh lý nhẹ nhàng để làm sạch mũi.

6. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

• Máu chảy liên tục trên 15 phút không dừng.
• Chảy máu lặp lại nhiều lần trong ngày hoặc trong tuần.
• Trẻ có thêm các dấu hiệu bất thường như: bầm tím không rõ nguyên nhân, da nhợt nhạt, mệt mỏi, chảy máu ở nhiều vị trí khác.

Phòng ngừa chảy máu mũi ở trẻ như thế nào?

1. Duy trì độ ẩm không khí trong phòng

Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một chậu nước trong phòng ngủ, đặc biệt vào mùa đông hoặc khi sử dụng điều hòa.

2. Bổ sung đủ nước và dinh dưỡng

Cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm cho niêm mạc. Thực đơn hàng ngày nên giàu vitamin C (cam, bưởi, kiwi), vitamin K (rau bina, bông cải xanh), canxi (sữa, phô mai).

3. Vệ sinh mũi đúng cách

Nên rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý, nhất là sau khi đi ra ngoài hoặc thời tiết hanh khô. Hướng dẫn trẻ xì mũi nhẹ nhàng, từng bên một.

4. Tránh thói quen xấu

Tập cho trẻ từ bỏ thói quen ngoáy mũi, đưa tay bẩn lên mặt. Cắt móng tay gọn gàng để tránh làm xước mũi.

5. Bảo vệ trẻ khi vận động

Cho trẻ đội mũ bảo hiểm khi chơi thể thao hoặc tham gia các hoạt động có nguy cơ va đập để tránh chấn thương vùng mũi.

6. Theo dõi và điều trị bệnh lý nền

Nếu trẻ có cơ địa dị ứng hoặc mắc các bệnh viêm mũi xoang kéo dài, cần được điều trị triệt để để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe mũi nói chung.

Chảy máu mũi là hiện tượng phổ biến ở trẻ em và thường không gây nguy hiểm nếu được xử lý đúng cách. Tuy nhiên, điều quan trọng là cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân, biết cách sơ cứu và nhận biết khi nào cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ. Việc chăm sóc đúng cách và chủ động phòng ngừa sẽ giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ gặp phải tình trạng này, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe hô hấp lâu dài.

Nếu bạn lo lắng vì trẻ bị chảy máu mũi thường xuyên hoặc đi kèm những dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tư vấn cụ thể.