Vì Sao Viêm Tai Giữa Dai Dẳng? Đừng Để "Căn Bệnh Nhỏ" Gây Ra Hậu Quả Lớn!

Viêm tai giữa là một trong những bệnh lý phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến 3 tuổi. Trẻ mắc bệnh thường có các biểu hiện như sốt, quấy khóc, đau tai, chảy dịch tai hoặc nghe kém. Những dấu hiệu này là đặc trưng của viêm tai giữa cấp tính. Tuy nhiên, điều khiến nhiều phụ huynh lo lắng hơn cả là tình trạng bệnh kéo dài hoặc tái đi tái lại nhiều lần, còn gọi là viêm tai giữa mạn tính.

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn gây hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển ngôn ngữ, trí tuệ và thính lực của trẻ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Viêm tai giữa là gì?

Viêm tai giữa là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở khoang tai giữa, nằm phía sau màng nhĩ. Tai giữa có vai trò quan trọng trong việc dẫn truyền âm thanh từ màng nhĩ đến tai trong thông qua hệ thống xương con. Khi tai giữa bị viêm, quá trình truyền âm thanh bị ảnh hưởng, gây ra triệu chứng đau, ù tai và suy giảm thính lực.

Viêm tai giữa được chia thành hai thể chính:

• Viêm tai giữa cấp tính: Là tình trạng viêm xuất hiện đột ngột, triệu chứng thường rầm rộ như sốt cao, đau tai dữ dội, chảy mủ tai. Nếu điều trị đúng cách, bệnh có thể khỏi trong vòng vài ngày.
• Viêm tai giữa mạn tính: Là tình trạng viêm kéo dài hoặc tái phát nhiều lần trong một năm. Bệnh có thể gây thủng màng nhĩ, chảy dịch tai kéo dài và giảm thính lực.

Nguyên nhân khiến viêm tai giữa kéo dài hoặc tái phát

Không ít trẻ mắc viêm tai giữa dai dẳng do điều trị chưa triệt để hoặc tồn tại các yếu tố nguy cơ chưa được kiểm soát. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Chẩn đoán sai hoặc điều trị chưa đầy đủ

Nhiều phụ huynh tự ý điều trị cho con bằng thuốc mua ngoài nhà thuốc mà không qua thăm khám chuyên khoa. Việc dùng kháng sinh không đúng loại, không đủ liều hoặc ngừng thuốc sớm khi thấy trẻ đã đỡ có thể khiến vi khuẩn không được tiêu diệt hoàn toàn, dẫn đến tình trạng bệnh tái phát hoặc kéo dài. Ngoài ra, việc chẩn đoán không chính xác ban đầu cũng có thể bỏ sót ổ viêm tiềm ẩn.

Các bệnh lý tai mũi họng kèm theo chưa được kiểm soát

Tai – mũi – họng là một hệ thống thông nhau, kết nối qua vòi nhĩ. Nếu trẻ mắc các bệnh lý như viêm mũi xoang, viêm VA, viêm amidan mà không được điều trị dứt điểm thì dịch viêm từ các cơ quan này có thể lan đến tai giữa, khiến tình trạng viêm tai giữa kéo dài hoặc tái phát.

Đặc điểm giải phẫu ở trẻ nhỏ

Vòi nhĩ ở trẻ em ngắn, nằm ngang và hẹp hơn so với người lớn, dễ bị tắc nghẽn khi có viêm nhiễm đường hô hấp. Điều này khiến tai giữa trở thành môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Bên cạnh đó, trẻ nhỏ thường chưa biết diễn đạt cảm giác đau, khó chịu, do đó bệnh thường được phát hiện trễ hơn so với người lớn.

Môi trường sống và thói quen sinh hoạt

Trẻ sống trong môi trường nhiều khói thuốc, khói bếp hoặc ô nhiễm không khí có nguy cơ cao mắc viêm tai giữa. Ngoài ra, các thói quen như cho trẻ bú nằm sai tư thế hoặc không vệ sinh mũi họng đúng cách cũng làm tăng nguy cơ viêm tai giữa tái phát.

Hậu quả của viêm tai giữa kéo dài

Viêm tai giữa không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Thủng màng nhĩ: Tình trạng viêm kéo dài có thể làm mỏng và phá vỡ màng nhĩ, gây thủng. Màng nhĩ thủng không chỉ làm giảm khả năng nghe mà còn khiến tai dễ bị tái nhiễm, lâu ngày gây điếc dẫn truyền.
• Suy giảm thính lực vĩnh viễn: Nếu tình trạng viêm tai giữa tái phát nhiều lần và không được xử lý dứt điểm, trẻ có thể bị giảm thính lực kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu ngôn ngữ và giao tiếp. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong giai đoạn trẻ đang học nói và phát triển trí tuệ.
• Viêm xương chũm: Là biến chứng nặng khi nhiễm trùng lan rộng ra vùng xương phía sau tai, gây sưng, đau, thậm chí phải phẫu thuật dẫn lưu mủ.
• Biến chứng nội sọ: Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm tai giữa có thể dẫn đến viêm màng não, áp xe não hoặc viêm tĩnh mạch bên. Những biến chứng này có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Giải pháp kiểm soát và điều trị viêm tai giữa dai dẳng

Để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa viêm tai giữa tái phát, cần kết hợp giữa việc chẩn đoán chính xác, điều trị theo phác đồ và kiểm soát các yếu tố nguy cơ.

• Chẩn đoán chính xác bằng nội soi tai: Nội soi tai là phương pháp quan trọng giúp bác sĩ đánh giá trực tiếp tình trạng màng nhĩ, phát hiện dấu hiệu viêm, dịch mủ, thủng hoặc dính mủ trong tai giữa. Đồng thời, nội soi cũng giúp đánh giá cấu trúc vòi nhĩ và phát hiện các bệnh lý kèm theo như VA hoặc amidan phì đại.
• Sử dụng kháng sinh hợp lý: Việc sử dụng kháng sinh cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, đặc biệt ưu tiên kháng sinh theo kháng sinh đồ nếu có dấu hiệu đề kháng thuốc. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay ngưng thuốc giữa chừng để tránh nguy cơ tái phát hoặc kháng thuốc.
• Điều trị các bệnh lý tai mũi họng liên quan: Tầm soát và điều trị đồng thời các bệnh như viêm VA, viêm mũi xoang, viêm amidan giúp loại bỏ nguồn gốc lây nhiễm lên tai giữa. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định nạo VA hoặc cắt amidan để giảm thiểu nguy cơ viêm tái phát.
• Kiểm soát yếu tố nguy cơ trong môi trường sống: Giữ môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ, tránh khói thuốc lá và các nguồn ô nhiễm không khí. Phụ huynh nên hướng dẫn trẻ bú đúng tư thế, vệ sinh mũi họng thường xuyên bằng nước muối sinh lý để giảm vi khuẩn vùng hầu họng.
• Tiêm phòng đầy đủ: Việc tiêm vaccine phòng phế cầu, Haemophilus influenzae type B (HI) và cúm mùa giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý đường hô hấp – nguyên nhân gián tiếp gây viêm tai giữa.

Viêm tai giữa là một bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Tình trạng viêm kéo dài, tái phát nhiều lần là dấu hiệu cảnh báo cần được can thiệp sớm.

Phụ huynh nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở chuyên khoa tai mũi họng ngay khi có dấu hiệu bất thường như sốt kéo dài, đau tai, nghe kém hoặc chảy dịch tai. Việc chẩn đoán sớm, điều trị đúng phác đồ và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ sẽ giúp trẻ phục hồi hoàn toàn, phát triển ngôn ngữ và trí tuệ bình thường, không lo biến chứng về sau.